Podskórny infliksymab skuteczniejszy od dożylnego w leczeniu IBD

Czy nowa era terapii IBD nadeszła?

Podskórna forma infliksymabu wykazuje wyższą skuteczność w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit – nowe badania z praktyki klinicznej potwierdzają korzyści

Infliksymab (IFX) jako pierwszy lek z grupy inhibitorów TNF-α został zatwierdzony do leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD) w 1998 roku, otwierając nową erę w terapii tych schorzeń. Od tego czasu opracowano jego biosimilary, a niedawno wprowadzono także formę podskórną (SC), która może zastąpić tradycyjne podanie dożylne (IV). Nowe wieloośrodkowe badanie retrospektywne dostarcza przekonujących dowodów na przewagę formy SC nad IV w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej.

Badacze z trzech ośrodków akademickich w Korei Południowej przeanalizowali dane 183 pacjentów z IBD, w tym 61 otrzymujących formę podskórną oraz 122 otrzymujących formę dożylną infliksymabu. Głównym punktem końcowym było porównanie poziomów leku (IFX trough level) po 12 miesiącach leczenia, który jest uznawany za kluczowy wskaźnik skuteczności terapii. Poziom minimalny (trough level) infliksymabu określa stężenie leku we krwi tuż przed podaniem kolejnej dawki i jest bezpośrednio związany z efektywnością leczenia.

Czy forma podskórna gwarantuje lepszą skuteczność?

Warto podkreślić, że pacjenci w grupie SC IFX byli wcześniej leczeni formą dożylną i następnie przeszli na podanie podskórne co dwa tygodnie. Za punkt wyjściowy dla grupy SC przyjęto moment rozpoczęcia terapii podskórnej. Natomiast w przypadku grupy IV IFX analizowano dane z ostatniego roku leczenia. Badacze szczegółowo przeanalizowali historie medyczne, wyniki badań laboratoryjnych i ocenę endoskopową, aby uzyskać pełny obraz kliniczny.

Wyniki badania są jednoznaczne – forma podskórna zapewnia znacząco wyższe poziomy leku we krwi pacjentów. Po 6 miesiącach leczenia średni poziom IFX trough level wynosił 21,72 μg/mL w grupie SC w porównaniu do zaledwie 7,70 μg/mL w grupie IV (p=0,002). Co istotne, ta przewaga utrzymała się również po 12 miesiącach terapii (20,41 μg/mL vs 7,06 μg/mL, p<0,001). “Nasze wyniki jednoznacznie wskazują, że podskórna forma infliksymabu zapewnia stabilnie wysokie stężenie leku we krwi pacjentów, co przekłada się na lepszą kontrolę choroby” – piszą autorzy badania.

Wysoki poziom leku przełożył się bezpośrednio na lepsze wyniki kliniczne. W grupie pacjentów otrzymujących IFX podskórnie żaden nie wykazywał umiarkowanej lub ciężkiej aktywności choroby po 6 i 12 miesiącach leczenia, podczas gdy w grupie otrzymującej formę dożylną odsetek ten wynosił 15% (p=0,007 po 6 miesiącach i p=0,044 po 12 miesiącach). Szczególnie wyraźne korzyści zaobserwowano u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna, u których po 6 miesiącach terapii forma SC wykazała znaczącą przewagę nie tylko w zakresie aktywności klinicznej choroby (0% vs 14% pacjentów z aktywną chorobą, p=0,038), ale również w poziomie kalprotektyny kałowej (147,8 μg/g vs 445,5 μg/g, p=0,010).

Jak różnicować terapię w UC i CD?

Interesujące są różnice w efektach terapii między pacjentami z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (UC) a chorobą Leśniowskiego-Crohna (CD). W grupie pacjentów z UC, jedyna znacząca różnica dotyczyła poziomu IFX trough level po 6 miesiącach leczenia (19,63 μg/mL w grupie SC vs 3,28 μg/mL w grupie IV, p=0,013). Natomiast w grupie pacjentów z CD, oprócz wyższego poziomu leku, zaobserwowano również istotną poprawę aktywności klinicznej choroby i obniżenie poziomu kalprotektyny kałowej w grupie SC.

Czy długoterminowe wyniki potwierdzają przewagę SC?

Co istotne, wysoki poziom leku w formie podskórnej nie wiązał się ze zwiększonym ryzykiem wytworzenia przeciwciał przeciwlekowych (ADA). Zjawisko to było przedmiotem obaw, gdyż teoretycznie wysokie stężenie leku mogłoby stymulować odpowiedź immunologiczną organizmu. “Obawy dotyczące zwiększonego ryzyka immunogenności przy wyższych stężeniach leku nie potwierdziły się w naszym badaniu, co stanowi dodatkowy argument za stosowaniem formy podskórnej” – zauważają badacze.

Wieloczynnikowa analiza statystyczna potwierdziła, że forma podskórna jest niezależnym czynnikiem wpływającym na wyższe poziomy leku, nawet po uwzględnieniu takich zmiennych jak płeć, BMI, czas trwania choroby czy stosowanie 5-ASA. Jest to istotny dowód na rzeczywistą przewagę farmakologiczną tej formy podania. W analizie wieloczynnikowej po 12 miesiącach leczenia, iloraz szans dla osiągnięcia poziomu IFX trough level >7 μg/mL w grupie SC wynosił 8,335 (95% CI: 1,306-53,200; p=0,025).

Badanie wykazało również interesujące zmiany w czasie w obrębie każdej z grup. W grupie SC IFX po 6 miesiącach leczenia zaobserwowano znaczącą poprawę poziomu kalprotektyny kałowej (253,9 μg/g vs 676,3 μg/g na początku badania, p=0,014) oraz wzrost poziomu IFX trough level (18,44 μg/mL vs 7,00 μg/mL na początku, p=0,026). Po 12 miesiącach leczenia, poziom IFX trough level pozostał znacząco wyższy niż na początku (21,33 μg/mL vs 7,00 μg/mL, p=0,034). W grupie IV IFX nie zaobserwowano istotnych zmian w czasie.

Czy podskórna forma ułatwia opiekę nad pacjentem?

Czy forma podskórna infliksymabu powinna stać się preferowaną opcją dla pacjentów z IBD? Wyniki sugerują, że tak, szczególnie w przypadku pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Poza korzyściami klinicznymi, forma SC oferuje również praktyczne zalety – możliwość samodzielnej aplikacji przez pacjenta, skrócenie czasu podania oraz uniezależnienie od harmonogramu wizyt w ośrodku medycznym.

Znaczenie tych zalet szczególnie uwydatniła pandemia COVID-19, gdy wizyty w placówkach medycznych były ograniczone z powodu ryzyka zakażenia. Samodzielna aplikacja leku stała się nie tylko kwestią wygody, ale także bezpieczeństwa i ciągłości leczenia. Jak podkreślają autorzy: “W dobie współczesnych wyzwań opieki zdrowotnej, forma podskórna infliksymabu może stanowić rozwiązanie zwiększające dostępność leczenia i poprawiające adherencję pacjentów do terapii”.

Czy ograniczenia badania zmieniają ocenę terapii?

Badanie ma pewne ograniczenia wynikające z jego retrospektywnego charakteru i stosunkowo niewielkiej liczby pacjentów. Istniały również różnice w wyjściowych charakterystykach między grupami, szczególnie w odniesieniu do czasu trwania choroby (73,0 miesięcy w grupie SC vs 137,5 miesięcy w grupie IV, p<0,001) i wcześniejszego okresu leczenia IFX. Warto zauważyć, że w grupie SC było więcej mężczyzn (86,9% vs 67,0%, p=0,004) oraz wyższy wskaźnik BMI (24,05 kg/m² vs 22,31 kg/m², p=0,017), a mniejszy odsetek pacjentów stosował jednocześnie 5-ASA (27,9% vs 43,4%, p=0,041). Pomimo tych różnic, które mogłyby sugerować gorsze rokowanie w grupie SC, wyniki kliniczne były lepsze niż w grupie IV, co dodatkowo potwierdza skuteczność formy podskórnej.

Jakie wnioski dla codziennej praktyki klinicznej płyną z tego badania? Przede wszystkim, forma podskórna infliksymabu powinna być rozważana jako wartościowa alternatywa dla formy dożylnej, szczególnie u pacjentów wymagających stabilnie wysokich poziomów leku. Może być również rozwiązaniem dla pacjentów, którzy utracili odpowiedź na standardową terapię IV, jako forma intensyfikacji leczenia bez konieczności skracania odstępów między dawkami czy zwiększania dawki.

Warto również zwrócić uwagę na niedawne badanie Bae i współpracowników, które wykazało, że SC IFX może być alternatywą dla eskalacji dawki u pacjentów, u których wcześniejsze leczenie IV IFX nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Badanie to wykazało wyższy odsetek odpowiedzi klinicznej i biochemicznej niż w omawianym badaniu. Różnica może wynikać z odmiennych charakterystyk wyjściowych – w prezentowanym badaniu pacjenci mieli znacznie dłuższy okres wcześniejszego leczenia IV IFX (34,0-55,0 miesięcy vs 44,1-63,8 tygodni) i przeszli na formę SC głównie w okresie stabilnej remisji, podczas gdy w badaniu Bae i wsp. przejście nastąpiło głównie po zaostrzeniu choroby.

Badanie to dostarcza cennych informacji z rzeczywistej praktyki klinicznej, uzupełniając wyniki wcześniejszych badań randomizowanych. Pacjenci z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, zwłaszcza z chorobą Leśniowskiego-Crohna, mogą odnieść znaczące korzyści z podskórnej formy infliksymabu, uzyskując lepszą kontrolę choroby przy jednoczesnej poprawie jakości życia związanej z wygodniejszym sposobem podawania leku.

Podsumowanie

Podskórna forma infliksymabu wykazuje znaczącą przewagę nad tradycyjną formą dożylną w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit, co potwierdziło wieloośrodkowe badanie retrospektywne przeprowadzone w Korei Południowej na grupie 183 pacjentów. Kluczowym odkryciem jest osiąganie znacząco wyższych poziomów leku we krwi pacjentów otrzymujących formę podskórną – po 12 miesiącach terapii poziom IFX trough level wynosił 20,41 μg/mL w porównaniu do zaledwie 7,06 μg/mL w grupie otrzymującej formę dożylną. Ta farmakokinetyczna przewaga przekłada się bezpośrednio na lepsze wyniki kliniczne, szczególnie u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna, u których zaobserwowano nie tylko lepszą kontrolę aktywności choroby, ale również istotne obniżenie poziomu kalprotektyny kałowej. Po 6 i 12 miesiącach leczenia żaden pacjent otrzymujący formę podskórną nie wykazywał umiarkowanej lub ciężkiej aktywności choroby, podczas gdy w grupie otrzymującej formę dożylną odsetek ten wynosił 15 procent. Istotne jest, że wyższe stężenia leku nie wiązały się ze zwiększonym ryzykiem wytworzenia przeciwciał przeciwlekowych, co rozwiewało wcześniejsze obawy dotyczące potencjalnie wyższej immunogenności. Analiza wieloczynnikowa potwierdziła, że forma podskórna jest niezależnym czynnikiem wpływającym na wyższe poziomy leku, nawet po uwzględnieniu zmiennych takich jak płeć, BMI czy czas trwania choroby. Poza korzyściami klinicznymi, forma podskórna oferuje również istotne zalety praktyczne, w tym możliwość samodzielnej aplikacji przez pacjenta, co zwiększa adherencję do terapii i uniezależnia od harmonogramu wizyt w ośrodku medycznym. Badanie, mimo pewnych ograniczeń wynikających z retrospektywnego charakteru, dostarcza cennych danych z rzeczywistej praktyki klinicznej, sugerując że podskórna forma infliksymabu powinna być rozważana jako preferowana opcja terapeutyczna, szczególnie u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna wymagających stabilnie wysokich poziomów leku.